• मुस्कान श्रेष्ठ
वीरगंज (पर्सा), २६ असोज / वि.स. २००७ सालको क्रान्तिदेखि २०७२ सालको मधेश आन्दोलनसम्ममा प्राप्त राजनीति उपलब्धिमा पुरुष र महिला दुबैको उत्तिकै सहभागिता थियो । बद्लिदो राजनीति परिवेशमा राजनीति दलहरुले महिलाको महत्वपूर्ण भूमिका र सशक्तिकरणको नारा जति लगाएपनि पर्सा जिल्लामा उम्मेदवार मनोनयन दर्ताको संख्यालाई हेर्दा राजनीति दलहरुमा अझैपनि महिलालाई हेर्ने दृष्टिकोणमा खासै परिवर्तन आएको देखिन्न ।
यही मंसिर ४ गते हुने प्रतिनिधि सभा तथा प्रदेश सभाको निर्वाचनमा पर्सामा पुरुष उम्मेदवारको तुलनामा महिला उम्मेदवार एकदमै न्यून रहेको छ । मनोनयन दर्ता पश्चात मुख्य निर्वाचन अधिकृत कार्यलय पर्साबाट सार्वजनिक गरिएको विवरण अनुसार जिल्लामा कुल १ सय ६७ उम्मेदवार मध्ये प्रत्यक्ष र स्वतन्त्र गरि जम्मा ४ जना मात्रै महिलाले मात्रै उम्मेदवारी दिएका थिए । जसमध्ये पर्सा क्षेत्र नम्बर १ बाट स्वतन्त्र रुपमा शान्ति देवी खड्काले उम्मेदवारी फिर्ता लिएकी छिन् । अब पर्साको ४ वटै क्षेत्रबाट प्रतिनिधि सभातर्फ महिलाको उम्मेखवारी शून्य रहेको छ ।
राजनीति दलहरुले बागी उठ्ने उम्मेदवारहरुलाई दबाब दिएर उम्मेदवारी फिर्ता लिन आउने गर्छन् । उम्मेदवारी फिर्ता नलिए कारवाही गर्ने चेतावनी दिने गरेकै कारण महिला उम्मेदवारहरु आफू सक्षम भएपनि उम्मेदवारी फिर्ता लिन बाध्य हुन्छन् ।
हाल जसपाले टिकट नदिएपछि महिला नेतृ करिमा बेगमले पर्साको क्षेत्र नम्बर २ को (ख) बाट स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएकी छिन् भने क्षेत्र नं. ३ को (ख) बाट एमाले जसपा गठबन्धनको तर्फबाट डा. मधु गुप्ता, क्षेत्र नम्बर ४ को (ख) बाट सत्ता गठबन्धनको तर्फबाट माओवादी केन्द्रकी महिला नेतृ शेखचान्द ताराको मात्र उम्मेदवारी परेको छ ।
२०७२ सालको संवीधानले ३३ प्रतिशत महिलाको सहभागिताको व्यवस्था गरेको छ । यो बाध्यतामक व्यवस्थाले समानुपातिक तर्फबाट महिलाहरु उच्च पदमा रहेपनि संसदमा महिलाहरुको भूमिका शून्य बराबर रहेको छ । मधेश प्रदेशमा प्रत्यक्षतर्फ ५० प्रतिशत महिलालाई सहभागिता गराउने बहस नै चलेको थियो । तर दलका नेताहरुले खासै नदिएको देखिन्छ । निर्वाचनमा महिलाहरुले पुरुष जतिको खर्च धान्न नसकेको कारण प्रत्यक्षतर्फ महिलाको उम्मेदवार न्यून गरेको नेकपा माओवादी केन्द्रकी संघिय सांसद तथा राष्ट्र महिला आयोगकी पूर्व अध्यक्ष शेख चादँ ताराले बताईन् ।
राजनीति दल भित्र पनि महिलाको सहभागिता र नेतृत्वबारे प्रश्न उठ्ने गर्छ । दलहरुले महिलालाई राजनीति क्षेत्रमा सहभागिता गराएको जस लिन खोजेपनि व्यवहारमा खासै लागु भएको देखिदैन । शिर्ष नेताहरुले महिलालाई दलमा स्वागत गरेपनि महिलाको क्षमताको मूल्यांकन नहुने गरेको स्वतन्त्र उम्मेदवार तथा मधेश प्रदेश सांसद करिमा बेगमले बताईन् ।
दलहरुले केवल नामको लागि मात्रै उम्मेदवर तोकेको कारण आफूहरुमा उत्साह नरहेको नेपाली कांग्रेस पर्साकी महिला नेतृ एवम समानुपातिक उम्मेदवार डा. सुश्मा द्विवेदीले बताईन् । उनले उक्त प्रणाली आवश्यक उम्मेदवार भन्दा पनि आफ्ना नजिकका नातेदारहरुलाई प्राथमितामा राखेको उनले बताईन् ।
यस सम्दर्भमा पर्साका मुख्य निर्वाचन अधिकृत बिनोद कुमार पोखरेलले पर्सामा महिलाको उम्मेदवार कम भएको हुदाँ राजनीतिक दलहरुले संविधानले महिलालाई दिएको अधिकार जतिको सहभागिता गराउनुपर्ने बताए ।
पार्टीभित्रै क्षमतावान महिलाहरुको उपस्थिति रहेपनि अन्य दलबाट प्रवेश गरेकी महिलाहरुले नै अवसर पाउने गरेका छन् । महिलालाई समानुपातिक उम्मेदवार बनाउने राजनीति संस्कार नै बनेको छ । महिला नेतृहरुले अवसर पाए प्रत्यक्षतर्फ पनि लड्न तयार रहेको बताएपनि दलका केही नेताको स्वार्थ र वेवास्ताको कारण महिला नेतृहरु अवसरबाटै बञ्चित हुदै आएका छन ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस् !