• मुस्कान श्रेष्ठ
वीरगंज (पर्सा), १८ कात्तिक / विगत ३ दशकदेखि बन्द रहेको वीरगन्ज स्थित कृषि औजार कारखाना पुनः सञ्चालनमा ल्याउने तयारी भइरहेको छ । कुशल व्यवस्थापनको अभावका कारण बन्द भई खण्डहरमा परिणत भएको कारखानालाई पुनर्जीवित गर्न अर्थ मन्त्रालयले कृषि औजार कारखाना संचालनको जिम्मा राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रलाई दिएपछि यतिवेला कारखानामा सरसफाई तथा चेकजाच गर्ने कार्यले तीव्रता पाएको छ ।
नेपालको एकमात्र कृषि औजार उत्पादन गर्ने कारखानाको रुपमा रहेको बीरगंज स्थित कृषि औजार कारखाना पुनः सचालनमा ल्याउने कार्य भईरहेको छ । लामो समयदेखि बन्दको कारण धुलो र माकुराको जालो मात्र भेटिने कारखानाको स्वरूप परिवर्तन गर्ने तयारी हुदैछ । आत्मनिर्भर बन्ने उदेश्यले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा उद्योगलाई पुनः सञ्चानलमा ल्याउने कुरा उल्लेख गरिएको थियो । गत भाद्र ३१ गते मन्त्री परिषद्को वैठकले कृषि औजार कारखानाको सञ्चालनको जिम्मा राष्ट्रिय अविष्कार केन्द्रलाई दिने निर्णय गर्यो । सोहि निर्णय अनुसार गत असोज ११ गते अर्थ मन्त्रालय र राष्ट्रिय अविष्कार केन्द्रबीच सम्झौता पत्रमा हस्ताक्षर भएको थियो ।
तात्कालीन सोभियत संघको आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोगबाट सञ्चालनमा आएको उक्त कारखानाको उद्घाटन पूर्व राजा स्व. श्री महेन्द्र वीर विक्रम शाहले बि.स. २०२४ साल फाल्गुण २८ गते गरेका थिए । यस कारखानाबाट कृषि क्षेत्रमा आवश्यक पर्ने सबै प्रकारका औजारको उत्पादन हुने गथ्र्यो । रसिया, जापान, श्रीलंका तथा भारतबाट कच्चा पदार्थ आयात गरि यहाँबाट उत्पादन हुने कृषिका औजार देशका कुना काप्चामा बिक्री हुनुका साथै छिमेकी मुलुक भारतमा समेत निर्यात हुने गर्दथ्यो । यसरी सिंगो मुलुकको कृषि क्षेत्रमा योगदान पुर्याउँदै आएको कारखाना लामो समयदेखि बन्द हुँदा कृषकहरु खेतीपती गर्ने औजारहरु खर्बाै रुपयाँ खर्चेर आयात गर्नुपर्ने अवस्था छ ।
यतिबेला राष्ट्रिय अविष्कार केन्द्रका अध्यक्ष महावीर पुन उक्त कारखाना सञ्चालनका लागि अध्ययन र सरसफाइमा व्यस्त छन् । विगत ४ दिनदेखि पुन सहितको टोली वीरगंजको कृषि औजार कारखानाको मेशिन चेकजाँचमा ब्यस्त छन् । चेकजाँचको क्रममा करिब ५० प्रतिशत मेशिन मर्मत गरेर सञ्चालनमा ल्याउन सकिने राष्ट्रिय अविष्कार केन्द्रका अध्यक्ष महावीर पुनले बताएका छन् । उनले पुराना मेसिनसँगै अत्याधुनिक मेसिनहरु पनि आवश्यक रहेको हुँदा वीरगञ्ज स्थित कृषि औजार कारखाना पुनः सञ्चालनमा ल्याउन ३० देखि ४० करोड रुपैया लाग्ने आफूहरूको अनुमान रहेको बताए । कारखाना सञ्चालनमा ल्याउने जिम्मेवारी पाएपछि आफूहरू पछि नहट्ने अध्यक्ष पुन बताउछन् । आगामी दिनमा सरकारले साथ नदिएपनि यसको सञ्चालनको लागि निरन्तर लाग्ने उनले बताए ।
नेपाललाई कृषि प्रधान देशको रूपमा चिनिन्छ । मुलुकको अर्थतन्त्रमा महत्वपूर्ण योगदान पु¥याउने उद्देश्य सहित स्थापना गरिएको कृषि औजार कारखाना सञ्चालनमा रहदा वार्षिक १३ करोड रुपैया सम्म आम्दानीमा थियो । करोडौं आम्दानी गर्दै आइरहेको कारखानाको उत्पादकत्व बढाउन र नाफा कमाउने भन्दै तत्कालीन सरकारले २०५९ सालमा निजीकरण गर्दै रेशमलाल वैध नामक निजी क्षेत्रलाई ६५ प्रतिशतको शेयर बिक्री गरेको थियो । तर बैद्यले कारखानालाई घाटामा पु¥याई फरार भएपछि नेपाल सरकारले पुनः आफÞनो स्वामित्वमा लिएको कृषि औजार कारखानाका सुरक्षा ईन्चार्ज मनोहर गौतम बताउछन् ।
नेपाल सरकारले यसभन्दा अगाडी पनि पटक पटक कृषि औजार कारखानमा टोली नै खटाएर निरीक्षण तथा अवलोकन गरी प्रतिवेदन बुझाउने कुरो कुनै नौलो हैन । सरकार कारखाना संचालनको प्रतिबद्धता गरेर टोली खटाउने, टोलीले प्रतिवेदन बुझाउनेमै सीमित हुदै आएको कारण कृषि औजार कारखाना आजसम्म संचालनमा आउन सकेको छैन तर यसपटक राष्ट्रिय अविष्कार केन्द्रले जिम्मा पाए पछि अब चाही कृषि औजार कारखाना सञ्चालनमा आउनेमा वीरगञ्जबासी आशावादी छन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस् !